ไม้พุ่มเลื้อย แตกกิ่งหนาแน่นไม่เป็นระเบียบ กิ่งเป็นร่องมีหนามเล็กน้อยและขนปกคลุม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบรูปไข่ ปลายเรียวแหลม โคนมน ขอบหยักมน สีเขียวเข้ม มีขนปกคลุมตลอดทั้งใบ เห็นเส้นใบชัดเจน ดอก ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น ออกที่ปลายกิ่ง ดอกรอบนอกจะบานก่อน มีหลายสี เช่น สีส้ม สีชมพู สีขาว สีแสด และหลายสีในช่อดอกเดียวกัน กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อน รูปร่างเรียวยาวขอบเป็นหยัก กลีบดอกโคนเชื่อมกันเป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็น 5 แฉก ปลายมนขอบเป็นริ้วเล็กน้อย
ใบผกากรองมีกลิ่นฉุน และมีสารพิษที่เป็นพิษต่อระบบประสาทของแมลงจำพวกหนอนกระทู้ในแปลงผักที่ชื่อว่า แลนทานิน (Lantanin) จึงมีการนำมาใช้เป็นสมุนไพรสำหรับฆ่าและขับไล่แมลงศัตรูพืช ใบมีรสขม เย็น ใช้แก้บวม ขับลม แก้แผลผื่นคันเกิดจากชื้น หิด ดอก รสชุ่ม จืด เย็น ใช้แก้อักเสบ ห้ามเลือด แก้วัณโรค อาเจียนเป็นเลือด แก้ปวดท้อง อาเจียน แก้ผื่นคันที่เกิดจากชื้น และรอยฟกช้ำที่เกิดจากการกระทบกระแทก ราก แก้หวัด ปวดศีรษะ ไข้สูง ปวดฟัน คางทูม ฟกช้ำที่เกิดจากการกระทบกระแทก
2-3 เมตร