ไม้น้ำล้มลุก เหง้าไม่แตกแขนง ใบรูปกลมแกมรูปไข่ กว้าง 8–18 ซม. ยาว 10–25 ซม. ขอบจักมนหรือเรียบ แผ่นใบด้านล่างสีเขียวอ่อนหรือสีม่วงอมสีน้ำตาล เส้นแขนงใบออกจากโคน 10–15 เส้น ก้านใบยาวได้ถึง 1 ม. ติดแผ่นใบที่โคน ดอกตูมรูปกรวยแหลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–3 ซม. ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 8–15 ซม. บานช่วงเช้า ก้านดอกคล้ายก้านใบ กลีบเลี้ยงรูปขอบขนาน ยาว 3–8 ซม. ติดทน กลีบดอกจำนวนมาก เรียงซ้อนกันหลายวง สีขาว อมชมพู หรือม่วง รูปขอบขนาน ยาว 3–5 ซม. ปลายแหลม ปลายแกนอับเรณูมีรยางค์ มักมีเกสรเพศผู้คล้ายกลีบดอกที่เป็นหมัน ผลเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–4.5 ซม. ขึ้นตามขอบบึงหรือทุ่งนา แยกเป็น ดอกเล็ก สีขาวหรืออมชมพูอ่อน ปลายกลีบสีม่วงอ่อน เรียกว่า บัวเผื่อน ส่วนดอกขนาดใหญ่ สีม่วงคราม เรียกว่า บัวผัน มีชื่อทางการค้าว่า นิโลบล
บำรุงกำลัง บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น บำรุงครรภ์
แก้ไข้ แก้ตัวร้อน
ช่วยบำรุงธาตุ ใช้ขับลม แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้อาการหน้ามืด ตาลาย วิงเวียน คลื่นไส้ ตาพร่าจะเป็นลม แก้ใจสั่น